De Jaarstukken 2016 bestaan uit het jaarverslag (programmaverantwoording en paragrafen) en de jaarrekening (het overzicht van baten en lasten in de rekening en de balans). Voor de indeling is de opzet van de Begroting 2016 gevolgd waarin 8 programma’s zijn opgenomen.

In 2016 resteert na het verrekenen van budgetten met achterliggende reserves geen vrij besteedbaar resultaat, maar een negatief resultaat van € 1.775.000,--. Dit is het resultaat na verwerking van niet begrote mutaties in reserves en het saldo van voorstellen met betrekking tot overheveling van budgetten naar 2017. Wij stellen voor om het tekort te onttrekken aan de Reserve voor algemene doeleinden, zoals in het College-akkoord is besloten. Een nadere specificatie van de verschillen tussen begrote en gerealiseerde saldi groter dan € 50.000,-- is te vinden in paragraaf II.2.

Het rekeningsaldo 2016, vóór verwerking van niet-begrote mutaties in reserves, bedraagt € 5.140.000,-- negatief. In de hierna opgenomen tabel wordt dit bedrag per programma uitgesplitst. Wat dit jaar opvalt is dat het om veel relatief kleinere afwijkingen gaat en dat het niet alleen onderbestedingen zijn, maar dat ook het aantal overschrijdingen van budgetten is toegenomen. Er wordt een scherpere koers gevaren, waarbij dat in enkele gevallen tot overschrijdingen heeft geleid. De forse afwijkingen die hebben geleid tot het rekeningresultaat betreffen posten binnen Programma 2. Regionale economie, Programma 3. Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer (met name RSP), Programma 5. Milieu, Energie & Bodem, Programma 7. Dynamiek in leefomgeving en Programma 8. Middelen.
De voornaamste afwijkingen betreffen:

- Treffen van voorziening leningen Incas3 (nadeel € 4.4100.000,--)
- Bijdragen in projecten versterking economische structuur (nadeel € 1.055.000,--)
- Bereikbaarheid Emmen Atalanta (voordeel € 5.300.000,--)
- Bijdrage van regionaal Mobiliteitsfonds RSP (nadeel € 4.248.000,--)
- Integrale gebiedsontwikkeling Coevorden spoorboog (nadeel € 1.170.000,--)
- Projecten Milieu en Energie (voordeel € 1.570.000,--)
- Product Natuur en landschap (voordeel € 1.230.000,--)
- In december ontvangen Decentralisatie-uitkeringen (voordeel € 3.553.000,--)
- Administratieve aanpassing RSP reserve Mobiliteitsfonds (nadeel € 8.185.937,--)

De meeste voor- en nadelen worden verrekend met achterliggende reserves. Per saldo wordt voorgesteld € 5.010.000,-- aan bestemmingsreserves te onttrekken (zie voor de specificatie III.3 Bestemming van het resultaat). De stand van zaken wordt in de desbetreffende programma’s toegelicht.

In de programmaverantwoording is per programma opgenomen welke bedragen worden toegevoegd aan de achterliggende reserves. Hierdoor is beter inzichtelijk gemaakt welke bedragen binnen de programma’s met reserves worden verrekend en welke bedragen tot de voor- en nadelen van het rekeningsaldo behoren. In de paragraaf I.2.8 Reserves en voorzieningen is meer informatie over de reserves te lezen.

De jaarstukken zijn onderverdeeld in het jaarverslag en de jaarrekening. Beide documenten geven Provinciale Staten de mogelijkheden om invulling te geven aan hun controlerende rol. Gedeputeerde Staten leggen door middel van de Jaarstukken 2016 verantwoording af over de Begroting 2016.

Het jaarverslag bestaat uit:
- de programmaverantwoording
- de paragrafen zoals voorgeschreven volgens het Besluit begroting en verantwoording.

De jaarrekening bestaat uit:
- het overzicht van baten en lasten in de rekening en de toelichting
- de balans en de toelichting, welke als gevolg van het Besluit Begroting en verantwoording (BBV) iets gewijzigd van opzet is.
Verder worden nog de "overige gegevens" verstrekt, waaronder de goedkeurende controleverklaring van de accountant. Nieuwe is hierbij het overzicht interbestuurlijk toezicht, kortweg IBT. De provincie Drenthe heeft wettelijk de taak toezicht te houden op de uitvoering van wettelijke medebewindstaken door de Drentse gemeenten op die domeinen waarvoor de provincie als toezichthoudend orgaan is aangewezen. Dit overzicht geeft het oordeel aan van de sectorale provinciale toezichthouders, zoals dat is afgestemd met de gemeenten.

Hierna beschrijven wij kort de onderdelen van de Jaarstukken 2016

De programmaverantwoording
De programmaverantwoording is opgebouwd uit de 6 speerpunten en de programma’s die daar onder vallen. De programma's zijn weer onderverdeeld in producten en vervolgens zijn ingedeeld naar beleidsopgaven. In de programmaverantwoording is per speerpunt de tekst van het betreffende speerpunt opgenomen, zoals die in de Begroting 2016 stond vermeld. Daarnaast is per programma een toelichting opgenomen waarin staat welke onderwerpen binnen het betreffende programma zijn opgenomen. Aan het begin van elk programma zijn de totale lasten en baten van het betreffende programma opgenomen. Daarbij is procentueel aangegeven wat het aandeel van het programma is ten opzichte van alle programma’s samen. Dit geeft een indicatie van het financieel belang ten opzicht van het geheel.
Tevens wordt per programma/product/beleidsopgave ingegaan op de realisatie van doelstellingen en resultaten die in de Begroting 2016 zijn opgenomen.
In de eerste twee kolommen zijn de doelstellingen en te behalen resultaten vanuit de Begroting 2016 opgenomen. De gemarkeerde kleur geeft daarbij aan dat deze onderdelen ook in het College-akkoord specifiek zijn benoemd. In de kolommen daarna is in het geel de realisatie van de resultaten opgenomen. Vervolgens is de status van het resultaat aangegeven. Die icoontjes kunnen groen, oranje of rood zijn. Bij groen loopt alles volgens planning, bij oranje is er vertraging en bij rood is de doelstelling niet gerealiseerd. Is de status oranje of rood dan is toegelicht waarom het niet loopt zoals eerder gepland was. Daarnaast wordt, indien van toepassing, ingegaan op ontwikkelingen met betrekking tot de producten. Dit kan een terugblik zijn, maar ook een ontwikkeling met het oog op de toekomst.

Hieronder is in een taartdiagram aangegeven wat de statussen, van de resultaten, die in de Begroting 2016 zijn opgenomen, bij het opstellen van de Jaarrekening 2016 zijn. Geconcludeerd kan worden dat veel van de begrote resultaten ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn. De drie resultaten die niet gerealiseerd zijn betreffen de resultaten:

• 'Het Interprovinciaal Sectorplan 'Grenzenloos werken' is in uitvoering' in programma 2 Regionale economie
• 'Gestart met intensivering van cultuuronderwijs in het voortgezet onderwijs' binnen programma 6 Cultuur
• 'Geïnitieerde Proeftuin Drenthe Bodemenergie' binnen programma 5 Milieu, Energie & Bodem

Er zijn ruim 40 resultaten met een oranje status, waarvan het merendeel binnen de Programma's; 2 Regionale economie, 3 Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer en 7 Dynamiek in leefomgeving. Op resultaatniveau is de afwijking toegelicht binnen de doelstellingen.

Ten slotte wordt aan het eind van elk programma aangegeven wat het beleid gekost heeft en wordt op grotere verschillen een toelichting gegeven.

Hierna volgt een overzicht van de grotere afwijkingen, dit conform ''Statenstuk 2012-526 Advies uitgangspunten programmaplan begroting 2013''; deze afwijkingen worden bondig toegelicht. De norm voor de rapportage over afwijkingen ten opzichte van de door Provinciale Staten vastgestelde begroting is vastgesteld op € 250.000,-- op programmaniveau. Binnen de programma's worden de belangrijkste afwijkingen van meer dan € 50.000,-- op productniveau toegelicht. Tevens is in het overzicht aangegeven waardoor de onderbesteding is veroorzaakt, in welke mate de provincie onderbesteding heeft kunnen beïnvloeden en in welke mate doelen gehaald zijn. Het gaat dus niet alleen om de omvang van de onderbesteding. Voor de volledigheid geven we niet alleen bij onderbestedingen een toelichting, maar ook bij overschrijdingen.

De paragrafen
In de paragrafen die zijn voorgeschreven worden onderwerpen behandeld die van belang zijn voor het inzicht in de financiële positie van de provincie. Dit is inclusief de niet verplicht op te nemen paragraaf Reserves en voorzieningen en de paragraaf Europa. De voorschreven paragrafen bevatten een verslag van de realisatie van beleidsuitgangspunten van beheersmatige activiteiten en lokale heffingen.

Het overzicht van baten en lasten in de rekening
Via vaststelling van de begroting autoriseren de staten het college tot het doen van uitgaven. Over de realisatie daarvan wordt in het overzicht van baten en lasten in de rekening per programma verslag gedaan. Gezien het belang van een goed inzicht in de baten en lasten, worden de baten en lasten per programma weergegeven in een afzonderlijk overzicht. Daarnaast wordt een overzicht verstrekt van de saldi per programma. In een beknopt overzicht is per programma een specificatie opgesteld. De lasten zijn daarbij positief weergegeven en baten negatief. In de kolom verschil staat dan vervolgens het resultaat ten opzichte van de Begroting 2016 na wijziging. Zijn de bedragen in de kolom Verschil positief, dan is sprake van een voordeel en is het bedrag negatief dan betreft het een nadeel.

De balans met toelichting en de overige gegevens
Inzicht in de financiële positie is van belang, mede met het oog op de continuïteit van de provincie. Daarom besteden wij afzonderlijk aandacht aan de financiële positie, zoals deze te bepalen is op basis van de balans. De balans en de toelichting daarop is dit jaar licht in opzet gewijzigd om geheel volgens de voorschriften inzicht te kunnen geven in de vermogenspositie van de provincie. Daarnaast geven wij onder de Overige gegevens, speciale aandacht aan de investeringen, personeelssterkte, de
Verordening dwangsom en de voorgeschreven verantwoording Single information en single audit
(Sisa), de verantwoording inzake de Wet normering topinkomens (WNT) en een overzicht interbestuurlijk toezicht (IBT).

Vanuit het Besluit begroting en verantwoording zijn dit jaar beperkte eisen naar voren gekomen die
van beperkte invloed zijn op de indeling van jaarstukken.